Projekt pn. „Korowód Sztuki” realizowany przez GOK w Hyżnem, to prezentacja hyżneńskich lub pochodzących z Gminy Hyżne artystów, twórców i pasjonatów oraz ich dorobku twórczego.

STANISŁAW I SZYMON TADLA – OJCIEC I SYN – MISTRZOWIE CYMBAŁÓW

„Spójrzał z góry, instrument dumnym okiem zmierzył,

Wzniósł ręce, spuścił razem, w dwa drążki uderzył,

Zdumieli się słuchacze… Razem ze strón wiela

Buchnął dźwięk, jakby cała janczarska kapela.” (…)

Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz– Księga XII (fragment)

Cymbały to strunowy instrument muzyczny z grupy chordofonów – jeden z najstarszych instrumentów na świecie. Pierwsze cymbały powstały 5,5 tys. lat temu czyli ok 3 500 r. p.n.e. Instrument pochodzi z Azji, dokładnie z Indii, chociaż niektórzy historycy twierdzą, że z Persji. Do Europy, a więc i do naszego kraju przywędrował z muzykantami cygańskimi i żydowskimi ok. XV w. Co ciekawe instrument ten najbardziej zadomowił się u nas na Podkarpaciu i był bardzo charakterystyczny dla rzeszowskiej muzyki wykonywanej głównie przez kapele ludowe.

I choć w Polsce niestety  nie ma już „cymbalistów wielu”, to  okazuje się, że prawdziwi mistrzowie gry na cymbałach mieszkają i działają w naszej gminie Hyżne, a dokładnie w miejscowości Szklary. Stanisław i Szymon Tadla – ojciec i syn, stale kultywują żywą tradycję tego unikatowego i czarującego instrumentu, grając zarówno w Kapeli Ludowej przy ZPiT „Hyżniacy” jak i prowadząc indywidualną grę.

Stanisław Tadla urodził się w 1960 r. z zawodu budowlaniec, z zamiłowania muzyk. Od dziecka muzyka gościła w jego domu ponieważ zarówno ojciec, jak i wujkowie grali w kapeli ludowej. Zainspirowany grą wujka – również Stanisława Tadli, który grał właśnie   na cymbałach, postanowił spróbować swoich sił i nauczyć się gry na tym instrumencie. Motywacji do nauki dodały mu późniejsze wyjazdy na spotkania cymbalistów do Rzeszowa, gdzie mógł podpatrywać prawdziwych wirtuozów. Pierwszym, dobrze zapamiętanym publicznym występem był koncert z okazji Dnia Kobiet zorganizowany początkiem lat 90-tych w Gminnym Ośrodku Kultury w Hyżnem. W kolejnych latach  występował już w festiwalach i przeglądach. Kilkakrotnie na Festiwalu Kapel i Śpiewaków w Kazimierzu Dolnym nad Wisła, gdzie jako solista zdobył III miejsce i wiele wyróżnień, w Bukowinie Tatrzańskiej na  Festiwalu „Sabałowe Bajania”, zdobywając II miejsce w 2006 r. oraz  wielokrotnie w Rzeszowie podczas Ogólnopolskich Spotkań Cymbalistów organizowanych przez Wojewódzki Dom Kultury, gdzie zajmował czołowe miejsca, a w 2019 r. zajął I miejsce w kategorii „Dorośli”.

Stanisław Tadla swoją pasję, wiedzę i miłość do cymbałów przekazał synowi Szymonowi, którego nauczył grać na tym instrumencie, gdy ten miał zaledwie 5 lat. Urodzony w 1999 r. Szymon Tadla jest obecnie studentem Wydziału Instrumentalnego Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie skrzypiec.

Cymbały są instrumentem, który towarzyszy mu przez całe  życie.  Swoją pasję do muzyki realizuje grając w kapeli ludowej przy ZPiT „Hyżniacy” oraz w zespołach  Karczmarze i Reisha Trio wykonując tam muzykę szeroko pojętego pogranicza np. muzykę bałkańską, rumuńską, węgierską oraz klezmerską. Zdarza mu się również łączyć muzykę  ludową, która jest w nim zakorzeniona od dziecka z muzyka klasyczną, z którą związany jest w ramach podjętych studiów.

Pierwszy występ Szymona odbył się w 2006 r. w Rzeszowie, podczas  Ogólnopolskiego Spotkania Cymbalistów, który był organizowany przez Wojewódzki Dom Kultury. Był to przełom dla tego 7-letniego „artysty” wystąpić publicznie przed słynnymi cymbalistami z całej Polski, co  przełożyło się pozytywnie na jego dalszą muzyczną karierę. Od tamtego czasu regularnie brał udział  w licznych w festiwalach w całej Polsce prezentując swoje umiejętności najpierw w kategoriach Duży – Mały, występując z tatą, a później już w solowych występach.

Idąc śladami swego mistrza, Szymon ma na swoim koncie liczne nagrody i wyróżnienia, a wśród tych najważniejszych jest:

• I miejsce w kategorii instrumentalistów na Festiwalu „Sabałowe Bajania” w Bukowinie Tatrzańskiej w 2006 r;
• Wyróżnienie w 2006 r. i 2007 r. oraz Nagroda Specjalna w 2014 r. w Ogólnopolskim Festiwalu „Dziecko w folklorze” w Baranowie Sandomierskim;
• I miejsce w 2007 r., III miejsce w 2008 r. i I miejsce w 2013 r. w Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą – w kategorii „Duży-Mały”;
• Nagroda Specjalna w 2005 r.; Wyróżnienie w 2006 r. i 2007 r.; Nagroda Specjalna w 2008 r.; III Nagroda w 2012 r.; I Nagroda w 2013 r. oraz I Miejsce w kategorii „Młodzież” w 2014 r., 2015 r., 2016 r., 2017 r., 2018 r., 2019 r. w Ogólnopolskim Spotkaniu Cymbalistów organizowanym w WDK w Rzeszowie.

Szklarscy mistrzowie cymbałów chcieliby zainspirować i zachęcić inne, szczególnie  młode osoby do nauki gry na tym wyjątkowym instrumencie, aby ta piękna dźwięczna muzyka opisywana nawet  w wielkim mickiewiczowskim dziele pt. „Pan Tadeusz” nie zaniknęła i była wciąż żywa w polskiej tradycji i kulturze.

W polskiej kulturze tradycyjnej występują dwa rodzaje cymbałów – rzeszowskie i wileńskie. Tradycyjnych cymbałów nie kupimy w sklepie muzycznym. To instrument, który był i nadal jest wytwarzany jedynie przez ludowych twórców. Cymbały zbudowane są z 3 rodzajów drewna: górna płyta to drewno świerkowe, dolna jaworowe a boki zrobione są z drewna twardego owocowego np. gruszy. W środku znajduje się dusza instrumentu tj. kołeczek, który łączy dolną płytę z górną,  najważniejsza część instrumentu. Nad korpusem cymbałów rozpięte są pasma strun (ponad 100 strun), a pod nimi znajdują  się dwie lub cztery okrągłe otwory rezonansowe, tzw rozety, z których wydobywa się dźwięk. Aby wydobyć dźwięk z instrumentu musimy uderzyć tzw. palcatkami (nazywane również pałeczkami, drążkami) w struny. Ogromną sztuką jest dobrze nastroić cymbały, trzeba być bardzo precyzyjnym w ruchach kluczem i mieć perfekcyjny słuch, a z uwagi, że instrument ten jest bardzo czuły na temperaturę przed każdym graniem trzeba go stroić, co zajmuje dość sporo czasu.